'Op weg naar het Bureau vroeg hij zich af wat de reden was dat hij met zoveel weerzin naar zijn werk ging en als zo vaak kwam hij tot de slotsom dat het niet zozeer het werk was - of je nou het ene zinloze werk deed of het andere - maar de opgedrongen menselijke contacten die het leven tot een kwelling maakte.'

                                        J.J.Voskuil (1926-2008)

'Van mijn hele verleden heb ik dus niets bij mij dan wat in mijn hoofd is opgeslagen. Al het andere is voor mij op dit ogenblik onbereikbaar of verloren. Maar de goedekunst niet te blijven treuren over wat verloren is, heeft onze generatie grondig geleerd, en misschien komt het verlies van documentatie en detail dit boek mij wel ten goed. Want ik beschouw ons geheugen niet als een element dat toevallig het ene bewaart en het andere toevallig verliest, maar als een wetend ordenende en wijs uitschakelende kracht. Alles wat je vergeet uit je eigen leven, was er eigenlijk door een innerlijk instincht allang toe veroordeeld, vergeten te worden. Alleen wat ik zelf wil bearen, kan er aanspraak op maken voor anderen bewaard te worden. Spreek en nkies dus, herinneringen, in mijn plaats, en werp tenminste wat licht in het spiegelbeeld van mijn leven, voordat jet in duisternis verzinkt!'

                                                                        Stefan Zweig (1881-1942)

'De wind heeft hier vrij spel. Als je dat inziet ben je een stap verder. Je beseft hoe hopeloos het is om een obstakel te zijn. Je moet je iets van die vrijheid en het spel eigen maken, de vrijheid van het spelen en de speelse vrijheid.
Ik had vier eeuwen, ruim vier eeuwen de tijd om het een en ander te overdenken. Een mensenleven is te kort om tot veel meer dan één inzicht te komen. Dan nog is dát, een idee, een werkelijke gedachte, maar voor een enkeling weggelegd. Voor je iets begrijpt van je angsten en verlangens, de dans van vlees en vrees kijkje de dood al in de ogen. Wie zal profijt trekken van jouw levensles?
De wind is een goede leraar.'

                                                 Donald Niedekker (1963-    )

'Eenzame, gij gaat de weg des minnenden: uzelf bemint gij en daarom veracht gij u zelf, zo als slechts minnenden wachten.
Scheppen wil de minnende, omdat hij veracht! Wat weet hij van liefde, die niet juist verachten moest, wat hij beminde!
Ga met uw liefde en met uw scheppen in uw eenzaamheid, mijn broeder; en eerst laat zal de gerechtigheid u achternahinken.
Ga met mijn tranen in uw eenzaamheid, mijn broeder. Ik heb hem lief, die boven zichzelf uit scheppen wil en zo te gronde gaat.'

                            Aldus sprak Zarathoestra.

'Waarom ben je niet op het idee gekomen er grote drijftonnen van te maken om ermee over rivieren en meren te zwalken?  Deze beeldrijke zin geeft in een notendop de cruciale taoïstische idee weer dat naar mate we erin slagen de 'dingen' in hun eigenheid te respecteren - dat wil zeggen 'heel' te laten - we zelf een grotere bewegingsvrijheid in denken en handelen verwerven.'

                                                                                           René Ransdorp (1944-2017)

'De dichter en professor esthetica en wijsbegeerte Zong Baihua (1897-1986), die als vader van de moderne Chinese esthetica wordt beschouwd, was een van de eersten om te wijzen op de grote conceptuele verschillen tussen de westerse olieverfschilderij, waarin elke vrije millimeter met verf wordt gevuld, en de traditionele Chinese landschapsschilderij, waarin alleen de essentie wordt weergegeven, en waarin - dit is althans de mening van traditionele Chinese kunstenaars en critici - de boodschap van wat inkt gestalte krijgt nog wordt versterkt door de aanwezigheid van de lege ruimte.
Dezelfde opvatting bestaat overigens ook in de traditionele Chinese poëzie: een gedicht wordt beschouwd als geslaagd wanneer het bepaalde dingen kan suggereren zonder ze te hoeven expliciteren: iets ontstaat uit niets. Om het te zeggen met de woorden van traditionele kunstcritici: de kracht van inkt (schilders en dichters gebruiken dezelfde inkt) is in dat geval zo groot dat de uitstraling ervan ook daar reikt waar geen inkt werd gebruikt.'

                                                              Jan De Meyer (1961-    )

'          De term 'confucianisme' is een Europese uitdrukking, ingevoerd door de jezuïeten. De confucianisten betitelden zich als ru, de 'geleerden', letterlijk de 'zwakken' of 'wekelingen', diegenen die geen zwaarddragers waren. Zij zagen zichzelf niet als een 'school', maar als de ruggengraat van de Chinese geleerdheid en als dragers va de traditie bij uitstek.
Behalve het probleem van de noodgedwongen beperking doet zich nog een ander probleem voor: leven en leer van Confucius zijn als sinds de later oudheid omweven met legenden en er worden aan hem opvattingen en zelfs werken toegeschreven die zeker niet afkomstig zijn van de historische Confucius. Wat moet 'wij' nu beschrijven?'

                                                                              Karel L. van der Leeuw (1940-2015)

4IV'22                    www.vpro.nl - eating bitternesst - 吃苦

Confuicius
De gesprekken

Kristofer Schipper
(1934-2021)

'
I:3. De Meester zei: 'Mensen met gekunstelde redeneringen en fraaie manieren zijn zelde mede menselijk.'
I:16. De Meester zei: 'Betreur net dat andere je niet begrijpen. Betreur eerder dat jij de anderen niet begrijpt.'
II:10. De Meester zei: 'kijk ernaar hoe iemand de zaken aanpakt, observeer zijn beweegredenen, let op waar hij zich thuis voelt. Wat kan hij dan nog verbergen? Wat kan hij nog verbergen?'
III:1.
                     ''... het recht vierenzestig dansers, in acht rijen van acht, tegelijk laten optreden.' K.S.
III:4. Lin Fang vroeg naar de basis van het ritueel.
De Meester zei: 'Dat is me nog eens een grote vraag! Wat de kosten betreft, geldt: hoe zuiniger, hoe beter. En voor de rouwrituelen is echt verdriet tonen beter dan een soepel afgewerkte plechtigheid.'
VII:10.
                     '....... Diepe en authentieke gevoelens gaan niet zomaar over.' K.S.
VII:21.
                     ' ....... Nogmaals: Confucius is een humanist, niet een agnost.' K.S.
VIII:17. De Meester zei: 'Leer alsof je nog steeds je doel niet bereikt hebt en daarbij bang bent om wat je geleerd hebt weer te vergeten.'
                     'Leren is een levenslang proces.' K.S.
X:10. Hij conserveert niet tijdens de maaltijd. Hij praat niet in bed.
'Geen lange gesprekken tijdens het eten, aangezien die afleiden van het eten en een slechte invloed kunnen hebben op de spijsvertering.
                      'Een bed is om in te slapen.' K.S.
XI.22.
'                    ' Er bestaat geen simpele waarheid, allesomvattende waarheid. Wat goed is voor de een, is niet noodzakelijkerwijs ook goed voor de ander.
Confucius gaat uit van de mens, niet van principes. Dit is ook weer in tegenstelling tot de mohisten, die er een zeer dogmatische levensbeschouwing op na hielden.' K.S.
XV.12 De Meester zei: 'Mensen die niet ver vooruitzien, zullen beslist al gauw narigheid ondervinden.'
 

'Voor mij is een dier wild als het compleet onafhankelijk is en voor zichzelf kan zorgen. Zowel mentaal als fysiek. Wij mensen leefden oorspronkelijk ook in het wild. -

                                                                         - De wildernis leert ons veel over onszelf en herinnert ons aan onze ware aard. Vooral dat we fragiele wezens zijn en slechts een heel klein schakeltje in een groot ecosysteem, verbonden met al het leven op aarde.'

                                                        Martine van Zijll Langhout

'Laozi zou nu hele andere woorden gebruiken. Als ik hem nu zou tegenkomen, zou hij me uitlachen en vragen waar ik mee bezig ben... '

Paul S. Kluwer

'Wil de mens zijn spontaniteit herwinnen, dan moet hij de wetten en geheimen van de wereld kennen, om te beginnen die van de innerlijke wereld.'

'                       :het taoïsme lijkt mij van alle levenshoudingen die ik ken tegelijk de mildste en de hardste.'

                                                                                            Patrcia de Martelaere
                                                                                                   (1957-2009)
 

DE DEUGD
EN
DE WEG

Chinese disputen
uit de derde
en vierde eeuw

gekozen, vertaald
& toegelicht door
Jan De Meyer

'Opvallend is dat voorzichtigheid een belangrijke dimensie is van Liezi's wijsheid. Voorzichtig zijn impliceert dat je je autonomie zo volledig mogelijk probeert te bewaren - '

de geschriften van
Liezi

de taoïstische
kunst van het
relativeren

vertaald & toegelicht door
Jan De Meyer

Wunengzi
Nietskunner
Het taoïsme en
de bevrijding
van de geest

vertaald & toegelicht
door Jan De Meyer

 'Eens te meer benadrukt Wunengzi dat het belangrijkste niet is wat je doet maar hoe en waarom je het doet. -
- ontdoe jezelf van begeert, word vrij van geest en je kunt om het even wat met succes doe, 'zonder dat iets ongedaan blijft'. De grote verwevenheid van wuyu (vrij van begeerte), wuxin (vrij van geest of intenties) en wuwei (vrij van storend of doelgericht handelen) wordt zo mooi gesuggereerd.'

'Ja, wild ben ik, als was ik de wijde zee!
Chaotisch! Alsof ik nergens houvast heb.'

Lao Zi

Het boek van Tao

en de
innerlijke
kracht

Kristofer Schipper

'Een juichende prozagedicht? Een geopoëtische queeste? Een locatielofzang? Een filosofische exploratie van de essentie van kennis? Een metafysische mengelmoes van presbyterianisme en tao? Geen va deze omschrijvig doet recht aan het geheel, ook al is het boek ten dele deze dingen.

Dit boek geeft onderricht, maar niet vanuit een methode of programma, spiritueel of religieus. -
Zoals het op de berg is, zo is het in het boek: de kennis wordt niet rechtlijnig opgedaan, maar komt vanuit onverwachte richtingen en hoeken, en zonder ooit compleet te zijn.
Het is een boek die groeit met de kennis die je eruit opdoet.'

Robert Macfarlane
(1976)
 

'Maar als ik de hele waarheid over 'hen' wil vertellen zoals ik die heb leren kennen, dan moet ik ook mijzelf hier noemen. Ik ben het instrument van mijn eigen verkenning; en werken met de palletjes van het instrument vraagt om vaardigheid.'

Nan Shepherd
(1893-1981)
 

'Krachtig wordt in De levende berg gepleit voor de noodzaak om fysiek te zijn, om in het lichaam te zijn, en om de zintuigen en de ziel in harmonie met de geest te laten werken.

-

-

Lezen geeft het lichaam een tijdje rust, maakt herstel mogelijk zonder apathie en stilte zonder passiviteit. Lezen is geen passieve daad. Als je opgaat in een boek, in gezelschap van de schrijver bent, kan de geest gaan waar hij wil.'

Jeanette Winterson
(1959)
 

'Sommige geschreven woorden zijn levend, actief, bestaand - ze bevinden zich volkomen in het heden, hetzelfde als jij. Het voelt eigenlijk alsof ze geschreven worden terwijl je ze leest, dat je ogen op de bladzij ze misschien zelfs laten verschijnen, hoe dan ook, bepaalde zinnen voelen totaal niet afgescheiden van jou of van het tijdstip dat je ze leest. Je hebt het gevoel dat ze niet zouden bestaan zonder jou. En is het tegenovergestelde niet ook waar - dat de bladzijden die je leest jou tot leven brengen? De bladzijden omslaand, de bladzijden omslaand. Ja zo ben ik doorgegaan met leven. Levend en stervend en levend en stervend, linkerbladzij, rechterbladzij, en zo door. Soms is één zin voldoende.'

                                                                                                Claire-Louise Bennett
 

'U richt uw blik op de buitenwereld, en dat nu zou u vooral niet moeten doen.
Niemand kan u raad geven en helpen, niemand.
Er is maar één enkel middel. Voel uzelf aan de tand."

          Rainer Maria Rilke
 

'Redenen die elke morele oprisping van het geweten afstompen tot een vlakke staat van onverschilligheid optreedt, vaak verward met liefdevolle trouw. Wanneer ik zelfs die botsende krachten ervaar denk ik aan Dallaires bijna kinderlijke strijdkreet, de zin waarmee hij de genocidefax afsloot: Peux ce que veux: allons-y. Waar een wil is, is een weg: voorwaarts.
Een antwoord op de zo vaak gestelde vraag 'Wat zou ik tijdens de oorlog hebben gedaan?' heb ik nog steeds niet. In plaats daarvan heb ik tegenwoordig een wedervraag: wat doe je nu?'

                                       Roxane van Iperen
 

'Wat ons rest is roest en oud ijzer
en de stomme spotlach van ons nageslacht.'

Tadeusz Borowski
(1922-1951)

'                                , zei Korin,het manuscript waarvan op dat moment al duidelijk was - hij althans wist het al na de eerste lezing, het was zelfs het enige wat hij vanaf het allereerste begin zeker wist - dat het van begin tot eind door een krankzinnige was geschreven, daarom had het geen titelblad en daarom stond er geen naam bij.'

                                                                               László Krasznahorkai
 

'Pijn wil zeggen dat je bestaat.'

                           Marga
                          Minco

'Das Haus ansehn. Es ist still, niemand geht ein und aus, man wartet ein wenig, auf der Haus-Seite, dann auf der Seite gegenüber, nichts, solche Häuser sind so viel weiser als die Mensche, die sie anstarren.'

                                                           Kafka
 

'Terwijl we de brug overliepen keek ik naar de zolderramen. Twee glimmende vlakken onder de vuilwitte daklijst. Ik bleef staan, omdat het luik tussen de ramen me ontgaan was, een zwart luik met een hijsbalk er boven.'

Sepha                                                             

een windvlaag over -

'eenvoudig' een zeer mooi integer (reis)boek
door/met het leven van Rainer Maria Rilke

"Blijven is nergens
het Europa van
Rilke"
                                           Florian Jacobs
 

Mariken Heitman

WORMMAAN

'We transformeren onszelf en elkaar, laten ons tekenen door de tijd en hernoemen pijn, corrigeren het begin als we aan het einde zijn, het einde dat ons definieert, koppig herscheppen we het idee van een einde en ondertussen moeten we het maar doen met wat we hebben, stilstaan is geen optie. Maar je kunt niet iets veranderen wat niet bestaat. Sedimenten dalen neer op materie. Klei wordt nooit zand, aarde laat zich herleiden. Het verleden blijft intact, weerspiegeld in verschillende lagen. De jongste ligt altijd boven, de oudste draagt en wacht onaangetast onderop, het moedergesteente. Lagen raken niet vermengd.'

Paviljoen 3

'Taal is natuurlijk ook een huis en als er niemand meer in woont verliest het zijn nut, een schelp op het strand, een voorbijganger raapt hem op en gooit hem weer weg en dan dan wordt hij vergeten. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is het niet erg om vergeten te worden, het is net zoiets als sterven, als je er nog bent is de dood er niet en als je dood bent ben jij er niet meer. Als je geluk hebt word je een verhaal.'

                                                                                        Eva Meijer (1980)
 

'Om een of andere reden wilde ik meer vertellen over de kamer, en wat ik daar had gevoeld, die vreemde begeestering. Was het niet ongelooflijk, wilde ik zeggen, dat er ooit mensen leefden die naar de wereld - bladeren, boemen, rivieren, gras - konden kijken en die als patronen konden zien, en, nog moeilijker te geloven, dat ze in staat waren de essentie van die patronen te vinden, en die op textiel konden vastleggen? Maar ik merkte dat het niet ging. Daarom zei ik dat een van de kamers op de bovenverdieping, die uitkeek over de tuin en verder op de boomtoppen, ontworpen was voor bezinning. Je kon het raam openschuiven en aan de smalle bureau gaan zitten en naar de stenen kijken, of de bomen, of de hemel. Misschien is het wel goed, zei ik, om af en toe stil te staan en je te bezinnen op de dingen die gebeurd zijn, misschien kan nadenken over verdriet je uiteindelijk wel gelukkig maken.'

                                                                                   Jessica Au
 

Het lied van ooievaar
en dromedaris

Anjet Daanje

'De grenzeloze, jeugdige tijd van vroeger is in een eindige grootheid veranderd, niet langer iets wat hij met emmers tegelijk uit de zee kan wegdragen, naar een bron waarvan het peil met iedere slok een eindje zakt.'
 

                'Jullie leren van iets moois te houden,' zei de lector. 'Dat jullie vervolgens meteen wordt afgenomen. Dat is de waarheid.'

De jacht op het snoekje
                     Juhani Karila

'Verbeelding is veilig tot het geboren wordt.
Het was een gevaarlijke toestand om mezelf te slaan tot deze letters vielen. Nu sta ik bloot voor de spiegel, iedereen kijkt. Ik confronteer mensen met mijn naakthei en ben bang voor de blinden.'

                                                                               Evelien Victor

'Tussen eb en vloed is er een moment, het duurt maar zeer kort, een fractie van een seconde waarin de zee stilstaat.'

                                                        Paul Verrept

'Saara heeft eens gezegd dat we zweven tussen leven en dood en slechts wachten op een beweging, al is het maar een klein zetje dat ons de ene of andere kant op duwt.
Voorwaarts. Naar de dood, of het leven.'

                                                        Petra Rautiainen
 

'De eerste kiem voor dit boek werd vele decennia geleden al gelegd door een zielig ogend zwerfmeisje dat op een goede dag voor de deur van ons huis werd gevonden. Mijn moeder besloot om haar in onze familie op te nemen en Flodder, zoals we haar noemden, zou de rest van mijn jeugd haar leven met mij delen. Zij, en alle andere katten die na haar met mij samenwoonden, veranderden mijn leven en leerden mij om echt naar dieren te kijken.      '

Maarten Reesink

 DIER
MENS

'Bij vijf graden is de overlevingstijd ongeveer één uur.
 Je wordt bleek, gaat rillen, raakt uitgeput, verliest je coördinatie, je ademhaling wordt vluchtig, je hartslag versnelt, in je hoofd trekt een mistbank op, de sensatie van pijn neemt af, de kleine naaldjes in je huid verdwijnen, je wordt slaperig, je spieren stijf, je pols zwak, je raakt bewusteloos, neemt lange adempauzes tot je adem stopt en je hartslag ophoudt.'

                                                                                                                        Femke Brockhus
 

' De liederen van Sappho ontstonden rond 600 v.Chr. in de archaïsche periode van Griekenland op het oosten van de Egeïsche Zee gelegen eiland Lesbos
-
-
 Waarschijnlijk -                                             '
 

Inventaris
van            
enkel    
   verliezen

                            Judith Schalansky

Anne Carson

Rood

'ALS   HIJ   BINNEN   IS
 tillen ze samen de stenen
 op. De  stenen  zijn haar
 longen. '

'De droom van de rode kamer'                           

                                    Cao Xueqin

'CHINEES DENKEN'                         

                                        Roel Sterckx

'Hoe dachten de oude Chinezen over de wereld? 
Hoe verschillen die ideeën van westers denken?
  Waarom is dat nu juist belangrijk om te weten?'
 

leven
en werk
van Ludwig
Wittgestein

                                      Bert Keizer

'Zo'n boek is dit niet.'

WILDE KLIMOP
de spirituele autobiografie
van zenmeester HAKUIN

'Het land van weinig regen'

Mary Austin
(1868-1903)
(vert. Barbara de Lange)

'Het leven, de uitvoering ervan, het einde ervan,
is niets nieuws om je over te verwonderen.'

briefwisseling
                                                    Ingeborg Bachmann en Paul Celan

Weltinnenraum

Etty Hillesum
Het verhaal van haar leven
Judith Koelemeijer

 Poems -                                                       

I can vibe to anything
So I have to hide from everything
Everybody wants a piece of me
Rinse the origin and cease to be
Sit back and let it happen
Let us take your time away
I don't understand you
I don't want your time of day
If you're gonna walk, might as well walk your way
Always walk the hallways
Forget the punk, I pack the funk
I'm gonna take a piece of you
Making money for good health
But first I learn to see myself (x2)
You promised me poems (x3)

                                                       - Tricky


I rue the day that I ever met you
And deeply regret you getting close to me
I cannot wait to deeply neglect you
Deeply forget you, Jesus believe me
You promised me poems
You might have been my reason for living
I gave up on giving, gave up everything
We were a right pair of believers
A couple of dreamers
So how come you hate me?
You promised me poems (x3)
Promised me poems

                                                     - Terry Hall


Dreamed of ringing voices
And contemplated choices
Taste like a rare kiss
To heighten my awareness
With all fairness, greatness with gratitude
And simply rhymes with attitude
Now do promotion and TV, and you still can't see
We're down the hill cascade
And keep away the masquerade
Dreamed of ringing voices
And you promised me poems
You promised me poems (x3)

                                             - Martina Topley-Bird